منابع طبیعی

افزایش جمعیت، میزان تقاضا را برای منابع طبیعی بالا می برد و هر محیطی که منشأ این منابع است، تأثیر می گذارد. منابع طبیعی مواد خام مورد نیاز انسان هاست. گروه اول بطور عمده از جانداران تشکیل شده و قابل جایگزینی است. مثل محصولات دامی،‌درختان ، نخ و پشم ، گروه دوم موادی هستند که در صورت تمام شدن یا قابل جبران نیستند یا زمان لازم برای جایگزینی آنها به قدری طولانی است که عملاً تجدید شدنی محسوب نمی شوند. مثل : سوخت های فسیلی (نفت‌، گاز طبیعی،‌زغال سنگ) و معادن فلزات.
تأثیر انسان بر محیط خود بسیار وسیع است. آلودگی هوا، آلودگی آب، افزایش زباله ، نابودی گیاهان و جانوران و نیز تخریب لایه ی اوزون مثال هایی از نتیجه ی فعالیت های انسان است. که باعث آسیب طبیعت گردیده است.

حفظ محیط زیست :

حفاظت محیط زیست به معنی تلاش برای دستیابی به توازن میان استفاده از منابع طبیعی و حفظ آنها برای آینده است. حفظ ذخایر زیرزمینی، منابع آب، مصرف صحیح انرژی و حفاظت از گیاهان و جانوران مثال هایی در این مورد هستند.
حمایت از تنوع موجودات زنده زمین مورد توجه پژوهشگران قرار دارد. گسترش شهرها، شهرک ها وآبادی ها . زیستگاه های طبیعی جانداران آن مناطق را از بین می برد. علاوه بر آن آلودگی زمین، آب ، خاک و هوا و زندگی سایر جانداران اثر می گذارد. دود حاصل از اتومبیل ها و کارخانه ها باعث نابودی درختان می شود و گوناگونی زیستی را تهدید می کند.
گوناگونی زیستی جنگل ها انبوه مناطق گرمسیری که در مناطق استوایی زمین قرار دارند. از سایر مناطق بیشتر است. دو سوم از انواع مختلف موجودات زنده در این جنگل ها که آن ها را جنگل های پر باران استوایی می نامند. زندگی می کنند. متأسفانه این گوناگونی در حال حاضر در حال تهدید است. هر روز ، مناطق وسیعی از این جنگل ها برای توسعه زمین های کشاورزی، چرانیدن دام ها و استفاده از چوب درختان جنگلی از بین می رود.اگر این جنگل زدایی با همین سرعت ادامه یابد. در ۲۵ سال آینده، حداقل نیمی از موجودات زنده زمین منقرض می شود،‌یعنی از کره زمین محو می گردد.

آلودگی هوا :

معمولاً آلودگی وقتی بوجود می آید که چیزهایی که نباید در محیط باشد وارد آن می شود.

آلودگی هوا یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی ماست. اگر چه همواره برخی از اتفاقات طبیعی مثل آتش فشان ها باعث آلوده شدن هوا بوده اند، اما در گذشته، طبیعت این فرصت را داشته است که به ترمیم خرابی ها بپردازد و محیط خود را تصفیه نماید. امروزه هم پدیده های طبیعی مواد آلوده ای را که در هوا رها می شود. پخش کرده و رقیق می کنند. گاهی نیز ان ها را به صورت های مختلف وارد آب یا خاک می نمایند ولی چون قدرت تصفیه ی طبیعت محدود است. در اغلب موارد نبرد با آلودگی های هوا ناکام می ماند.
ذرات گرد و غبار و دود حاصل از سوختن ناقص از سوخت های فسیلی اثرات مختلفی بر زندگی انسان دارند. از جمله کاهش میزان رسیدن نورخورشید به زمین، کاهش رشد گیاهان، فرسودگی ماشین آلات و کاهش عمر و کارایی آنها و ایجاد مشکلات تنفسی

باران اسیدی :

همه ساله میلیون ها تن گازهای اسیدی از نیروگاهها، وسایل نقلیه و کارخانه ها تولید می شود. این گازها را با خود به زمین می آورند و موجب آسیب های فراوانی می شوند. نابود شدن جنگل ها،‌آلوده شدن آب ها، و تخریب ساختمان ها از جمله : زیان های این پدیده هستند، باران اسیدی بارانی است که گازهای اسیدی در آن حل شده اند.

باران های اسیدی ممکن است در جایی دورتر از کارخانه یا نیروگاهی که آن را تولید کرده است ببارد، اثر این نوع باران تدریجی است. ممکن است سالها طول بکشد تا از بین رفتن برگ های درختان به نابودی خود آن ها منجر می شود و در نهایت، یک جنگل از بین برود مرگ آبزیان «رودخانه ها و دریاچه ها نیز با افزایش میزان اسید آب بیشتر می شود و در نهایت به نابودی همه ی گیاهان و جانوران آلوده می انجامد.

انسان و تغییردر طبیعت

زنجیره غذایی به روابط غذایی گفته می شود که بین یک تولید کننده و چند مصرف کننده برقرار می شود. زنجیره های مختلف در ارتباط با یک دیگر شبکه ی غذایی را می سازند. هرقدر گوناگونی در محیط طبیعی آن ها بیشتر بوده و در نتیجه ، مقدار ارتباط های بین جانداران بیشتر باشد. اجتماع آن ها پایدارتر است. یک اجتماع بزرگ را می توان مانند یک شبکه بزرگ دانست.
اگر در یک شبکه بزرگ، تعدادی از تارها پاره شوند، شبکه هم پا بر جا می مانند و از بین نمی رود. فعالیت های انسانها ممکن است طبیعت را تحت تأثیر قراردهد. این اثرها ممکن است مثبت یا منفی باشند. مثلاً وقتی انسان کشاورزی می کند، بعضی از حلقه های زنجیره هایی غذایی را از بین می برد و بعضی دیگر را تکثیر می کند.
مثلاً برای درست کردن زمین های کشاورزی، محیط های طبیعی شامل گیاهان و جانورانی که بطور طبیعی در آن جا زندگی می کنند را نابود و در عوض گیاهان کاشتنی را در آن جا تکثیر می کنند. با ظهور گیاهان کشاورزی، گروهی دیگر از مصرف کنندگان مانند پرندگان و جوندگان مثل موش و نیز حشرات، که از بخش هایی از گیاهان کاشتنی تغذیه می کنند تکثیر پیدا می کنند. انسان سعی می کند این جانوران را که از نظر غذایی رقیب او هستند، از بین ببرد و برای این منظور از سموم و حشره کش ها استفاده می کند.
سموم به دلایل مختلفی استفاده می شوند. مثلاً برای نابود کردن پشه هایی که در مناطق گرمسیری بیماری مالاریا را به انسان منتقل می کنند، از سموم حشره کش استفاده می شود.
به هر حال زندگی انسانها بر زندگی سایر جانداران اثر می کند. پژوهش ها نشان داده است که انسان در بعضی موارد از توازن های ظریفی را که در طبیعت وجود دارد به هم زده است. به هم خوردن تعادل و توازن این شبکه ی زندگی همه را به خطر می اندازد و آن را با مشکل روبه رو می کند.
اثر انسان بر محیط زیست بسیار بیشتر از اثر مجموع همه ی جانداران ساکن زمین است. مثلآً سرازیر شدن نفت از نفت کش های آسیب دیده ،‌همه ساله موجب مرگ میلیون ها جانور دریازی و نیز جانورانی که از آنها تغذیه می کنند می شود. سوختن نفت و مشتقات آن باعث،‌آزاد شدن میلیون ها تن کربن دی اکسید در هر سال می شود.

از جمله نمونه هایی که از اثرهای منفی انسان بر محیط زیست کشورمان وجود دارد. می توان به آلودگی دریای خزر، آلودگی آب های بعضی از رودها ، آلودگی شهرهای بزرگ و قطع بی حساب درختان جنگل ها اشاره کرد.

سؤال
۱ – منظور از منابع طبیعی چیست و بر چند نوع است؟

منابع طبیعی،مواد خام مورد نیاز انسانها است و به دو صورت تجدید نشدنی در طبیعت وجود دارد.

۲ – منظور از حفاظت محیط زیست چیست؟
تلاش برای دستیابی به توازن میان استفاده از منابع طبیعی و حفظ آنها برای آینده

۳ – منظور از باران اسیدی چیست؟
باران اسیدی بارانی است که گازهای اسیدی در آن حل شده اند.

۴ – گازهای اسیدی چگونه تولید می شوند؟
این گازها ناشی از فعالیت روزانه نیروگاههای،‌وسایل نقلیه و کارخانه ها هستند.

۵ – منظور از زنجیره ی غذایی چیست؟
زنجیره غذایی به روابط غذایی گفته می شود که بین یک تولید کننده و چند مصرف کننده برقرار می شود.

۶ – توضیح دهید سوختن نفت و مشتقات آن چه اثری می تواند بر میزان آب اقیانوسها داشته باشد؟
سوختن نفت و مشتقات آن باعث آزاد شدن میلیون ها تن کربن دی اکسید در هر سال می شود. این کربن دی اکسید اضافی هوای کره ی زمین را گرم تر می کند که باعث ذوب یخ های قطبی و افزایش میزان آب اقیانوس ها می شود.

اهمیت و گوناگونی

در میان ویژگیهایی که جانداران را از موجودات بی جان متمایز می کند،‌شاید تولید مثل مهم ترین آنها باشد. زیرا در بین آثار حیات مختلف،‌مانند تغذیه، تنفس و حرکت و ….هیچکدام به اندازه ی تولید مثل تفاوت موجودات زنده و غیرزنده را نشان نمی دهد. شما ویروس ها را به عنوان گروهی که درمرز میان موجودات بی جان و جاندار قرار دارند می شناسید. ویروس ها نیز به نوعی تولید مثل می کنند. گرچه این عمل آن ها بوسیله ی سلول میزبان (سلولی که به آن وارد شده اند) صورت می گیرد. به هر حال تولید مثل تقریباً مهم ترین شباهتی است که ویروس ها به موجودات زنده دارند. هر جانداری دیر یا زود می میرد. اگرموجودات زنده تولید مثل نکنند، به زودی همه جانداران روی زمین از میان خواهند رفت.
بنابراین تولید مثل نقش اصلی را در بقای نسل جاندار به عهده دارد.
تولید مثل ویژگی و عملی است که موجب تولید جانداران جدید از همنوعان خود می گردد. تولید مثل در جانداران به دو روش صورت گیرد:

الف – غیرجنسی :
روشی که در آن موجود یک فرد برای بوجود آمدن جانداران جدید کافی است.

ب – جنسی :
روشی که در آن بوجود آمدن جانداران جدید وابسته به وجود «دو جنس» مختلف است که معمولاً از آن ها به عنوان نر و ماده نام می برند. برخی از موجودات زنده فقط به یک روش و بعضی به هر دو روش تولید مثل می کنند.

تولید مثل غیرجنسی :

در این روش کار تولید مثل بوسیله یک فرد صورت می گیرد. در این نوع تولید مثل وقتی جاندار به مرحله ی معینی از رشد برسد می تواند تکثیر یابد و افراد جدیدی را بوجود آورد. بسیاری از موجودات زنده از جانداران ساده، مثل باکتریها و تک سلولی ها ، تا بعضی از گیاهان و جانوران به این روش تولید مثل می کنند.

الف – تولید مثل رویشی :
نوعی تولید مثل غیرجنسی است که درآن جاندار اولیه یا قسمتی از پیکرش جاندار مشابه را ایجاد می کند. تولید مثل رویشی به راه های مختلف صورت می گیرد. مثلاً سلول باکتری ها و برخی آغازیان با دو نیم شدن تکثیر می شوند. در این روش سلول اولیه که ممکن است دارای هسته یا فاقد آن باشد از وسط به دو نیمه تقسیم می گردد. در برخی گیاهان و جانوران قطعه قطعه شدن دیده می شود. مثلآً وقتی خزه رشد می کند ممکن است انشعاب های جدید از گیاه قدیمی جدا شود. در این صورت هر کدام می توانند به گیاه تازه ای تبدیل شوند.

ب – هاگ زدایی :
نوعی تولید مثل غیرجنسی است که به کمک هاگ صورت می گیرد. هاگ یک سلول ویژه برای تولید مثل است که توسط جاندار اولیه تولید می شود ولی می تواند به تنهایی و بطور مستقیم جاندار جدید را ایجاد کند. هاگ ها در اندام هایی بنام هاگدان تولید می شوند و پس از رسیدن با پاره شدن دیواره هاگدان آزاد می شوند. این هاگ ها همراه باد یا آب به نقاط مختلف می روند. در هر جا که شرایط رویش برای آنها مناسب باشد، رشد می کنند و موجودی مانند والد خود را بوجود می آورند.

تولید مثل جنسی :

در این نوع تولید مثل ،‌باید دو نوع سلول جنسی نرو ماده وجود داشته باشد تا این سلول ها با هم ترکیب شوند و اولین سلول جاندار جدید حاصل آید. پس در این نوع تولید مثل، وجود دو جنس لازم است و تولید مثل جنسی بوسیله گامت ها (سلول های جنسی ) صورت می گیرد. که توسط دو جنس مختلف (نر و ماده) تولید می شوند. گامت یک سلول ویژه برای تولید مثل است که برای تولید جاندار جدید با گامت دیگری از جنس مخالف همان نوع جاندار ترکیب شود. گامت در اندام تولید مثلی بوجود می آید. اندام های تولید شده نر وماده ممکناست در دو جاندار مختلف (نر وماده) با یک جاندار(نر و ماده) وجود داشته باشد. بسیاری از گیاهان و برخی از جانوران «نر – ماده» هستند. در برخی از موجودات زنده ، نر وماده اسم های مختلف دارند. مثل مرغ یا خروس و زن و مرد.
ترکیب سلول های جنسی نر و ماده را که منجر به تشکیل سلول تخم می شود لقاح می گویند. تخم الین سلول جاندار جدید است که با تقسیم های پی در پی و تغییراتی که پیدا می کند،‌در نهایت جانداری مشابه به والدین ایجاد می کند.

تولید مثل جنسی در گیاهان گلدار:

کشاورزان ،‌بیشتر گیاهان را با کاشتن دانه زیاد می کنند می دانید یک دانه در داخل گل تشکیل می شود و می تواند رشد کند و گیاهی شبیه به گیاه والد خود را بوجود آورد. گل اندام تولید مثلی گیاهان گلدار(نهان دانه) است. در گل بخش های تولید کننده ی گامت، پرچم و مادگی هستند. در بیشتر گل ها دو نوع اندام نر وماده مشاهده می شود و گل ها نر – ماده هستند. یعنی هم پرچم و هم مادگی دارند.
در قسمت پائین مادگی که حجیم تر است (تخمدان) یک یا چند تخمک وجود دارد. در هر کدام از تخمک ها گامت ماده بوجود می آید. در نوک پرچم برجستگی کوچک (بساک) دیده می شود که بعد از رسیدن می ترکد و ازداخل آن تعداد زیادی دانه ی گرده خارج می شود که گامت نر در آن بوجود می آید.

دانه های گرده ای که از نوک پرچم ها آزاد می شوند، باید به نوک مادگی برسند، نوعی مادگی چسبناک است وقتی دانه های گرده به آن ها می رسند، به راحتی پائین نمی روند و باید به کمک آنزیم ها حل کننده راه خود را به محل گامت ماده در داخل تخمک باز کنند و با آن ترکیب شوند.
پس از گرده افشانی (پراکنده شدن دانه های گرده به منظور قرارگرفتن روی کلاله ی مادگی) گامت نر وماده با یکدیگر ترکیب می شوند و سلول تخم را ایجاد می کنند . سلول تخم که در درون تخمک قرار دارد . گیاهک (چنین گیاه جدید)را می سازد. در این حالت تخمک تبدیل به دانه و تخمدان تبدیل به میوه می گردد.

تولید مثل جنسی در جانوران :

جانوران همه برای تولید مثل به سلول های نر و ماده نیاز دارند.گامت نر اسپرم و گامت ماده تخمک نام دارد که در اندام تولید مثلی نر وماده بوجود می آیند. در همه ی مهره داران و بعضی از بی مهره ها،‌ جانور نروماده از هم جدا هستند. اما در بعضی بی مهره ها از قبیل اسفنج ها، مرجانها ، بعضی از کرم ها، نرم تنان ،‌مانند گیاهان، اندام تولید مثل نر و ماده در بدن یک فرد است (نر = ماده اند)
جانوران گر چه در تولید مثل جنسی روش های مختلفی دارند ولی دو ویژگی مشترک در این روش ها وجود دارد که در قالب شرایط گوناگون ساختار بدنی و محیطی آنها به شکل های مختلفی بروز می کند.

الف – ایجاد امکان لقاح:

گامت ها باید با یکدیگر برخورد کنند تا بتوانند ترکیب شوند و سلول تخم را ایجاد نمایند. اگر چه اغلب، گامت نر – بر خلاف گامت ماده متحرک است اما معمولاً برای برخورد با هم به شرایط محیطی وابسته اند. بنابراین برای انجام لقاح شرایط مکانی و زمانی خاص لازم است.
از نظر شرایط مکانی لقاح ممکن است در بیرون بدن جاندار صورت بگیرد (مانند بسیاری از بی مهرگان، ماهی ها و دوزیستان) یا آن که در داخل بدن باشد (مانند خزندگان، پرندگان، پستانداران و بسیاری از گیاهان) در حالت اول آن را لقاح خارجی و در صورت دوم آن را لقاح داخلی می گویند.
از نظر شرایط زمانی تولید گامت ها ونیز رها شدن آن ها به منظور ترکیب با یکدیگر باید تقریباً در یک موقع و در زمان مناسب باشد تا امکان برخورد مؤثر گامت ها فراهم شود. این زمان مناسب، در برخی جانوران مثل پستانداران و پرندگان دوره ی جنسی نام دارد.

ب – ایجاد امکان رشد تخم تا ایجاد نوزاد :

برای آنکه تولید مثل موفق باشد، باید شرایط تغذیه و حفاظت از جنین فراهم شده باشد. در جانورانی که جنین داخلی «رحم» درون شکم ماده پرورش می یابد. این شرایط به بهترین صورت وجود دارد. جنین از طریق اندامی به نام «جفت» که به وسیله «بند ناف » به جنین متصل است با خون مادر ارتباط دارد و مواد لازم را از آن دریافت می کنند و مواد زاید را به آن می دهد.
در جانوران تخم گذار، جنین از نظر تغذیه به اندوخته غذایی داخل تخم وابسته بوده و از نظر حفاظت با توجه به نوع جانور، به پوسته ی سخت و یا قابل انعطاف تخم متکی است.

تولید مثل در آدمی :

تولید مثل در انسان نیز مانند پستانداران دیگر با تشکیل سلول های جنسی نر و ماده و ترکیب هسته های آنها با یکدیگر و ایجاد سلول تخم صورت می گیرد. در انسان، گامت ها توسط غدد جنسی تولید می شوند. شما با غدد جنسی به عنوان غدد مولد هورمون های جنسی آشنا شدید اما آن ها، گامت نر (اسپرم) و گامت ماده (تخمک) نیز تولید می کنند.
بیضه ها یک جفت غده هستند که در زیر شکل و خارج از آن قرار دارند. این غدد شامل لوله های نازک و پرپیچ زخمی هستند که عمل اسپرم سازی را در دمایی کمتر از دمای معمولی بدن و بطور دائم از دوران بلوغ تا پایان عمر انجام می دهند. البته شدت آن در سنین کهولت کاهش چشمگیری پیدا می کند. اسپرم ها پس از ساخته شدن در مجاری پیچیده ای کنار بیضه انباشته می شود تا مراحل نهایی رشد خود را طی کنند.

تخمدان ها دو عدد غده بیضی شکل هستند که در دو طرف داخل شکم، در پایین و جلوی روده ها قرار دارند. تخمدان ها عمل تخمک سازی را از دوران بلوغ تا حدود ۳۰ تا ۴۰ سال انجام می دهند. هر تخمدان دارای تعداد زیادی سلول مولد تخمک است که اولین مراحل تبدیل شدن به تخمک را در دوران جنینی طی کرده اند. معمولاً در هر ماه یکی از این سلول ها (تخمک های اولیه) فعال شده و یک تخمک ساخته می شود. این سلول بوسیله ی لوله هایی که تخمان را به رحم مرتبط می کنند وارد آن می گردند. تخمک سلول بسیار درشتی است و در انسان حدود ۱/۰ میلی متر قطر دارد.

بحث کنید
این که تولید مثل ویژگی مهم موجودات زنده است اما هیچ جانداری ،‌اگر فعالیت تولید مثلی نداشته باشد. جان خود را از دست نمی دهد. به نظر شما دلیل آن چیست؟ تولید مثل چه تفاوتی با سایر ویژه گی های موجوات زنده دارد؟

یک جاندار حتی اگر توانایی تولید مثل داشته باشد، باز هم ممکن است سنش پایدار نماند .

چه عواملی در بقای نسل جاندار مؤثر است؟

تولید مثل برای بقای نسل اهمیت دارد و در بقای فرد نیز تأثیری ندارد. سالم بودن فرزندان – مناسب بودن محیط زندگی جاندار از نظر تأمین غذا و سایر نیازهای فرزندان

یکی از اهداف تولید مثل ،‌افزایش تعداد جاندار است، آیا این هدف به تنهایی کافی است و می تواند نسل جاندار را حفظ کند؟ اگر شرایط محیط تغییر کند چه اتفاقی می افتد؟ هدف مهم تری باید در تولید مثل مورد توجه باشد؟

با تغییر شرایط محیط ممکن است شرایطی بوجود آید که برای بقای افراد آن گونه مناسب نباشد. از این رو نسل جاندار از بین می رود. تولید مثل جنسی سبب ایجاد گوناگونی در افراد یک گونه می شود. این گوناگونی سبب می شود حتی با تغییر شرایط محیط برخی افراد گونه توانایی زیستن داشته باشند و نسل جاندار را حفظ کنند. یکی دیگر از راه های حفظ نسل در شرایط تغییر زندگی، تولید ساختارهایی مانند دانه، پیاز و غیره است که به شرایط نامساعد مقاوم هستند.

به نظر شما کدامیک از هدف های تولید مثل در تولید مثل غیرجنسی در کدامیک در تولید مثل جنسی تأمین می شود؟

تولید مثل جنسی سبب تولید فرزندانی کاملاً مشابه با والدین می شود و به سرعت نسل را جاندار گسترش می دهد ولی تولید مثل جنسی با ایجاد گوناگونی ژنتیکی در فرزندان سبب افزایش توان سازگاری و بقای نسل جاندار می شود.

بحث کنید .
در لقاح خارجی ، گامت ها در محیط زندگی جاندار که معمولاً آب است رها می شوند. البته در لقاح داخلی نیز باید محیط مناسب برای زنده ماندن گامت ها تا هنگام لقاح فراهم باشد.
گامت هایی که لقاح خارجی دارند،‌باید چه ویژگی هایی داشته باشند؟

تعداد آن ها باید زیاد باشد تا شانس این که تعدادی از آن ها به گامت برسند بیشتر شود.
گامت های نر باید تاژک داشته باشند تا با شنا کردن در آب به گامت ماده برسند پوشش های حفاظتی مناسب و چسبناک داشته باشند

چرا لقاح خارجی روش مطمئنی برای تولید جاندار جدید نیست؟

چون بسیاری از گامتها از بین می روند و شانس لقاح و حتی شانس رشد چنین اندک خواهد بود.

مزایای لقاح داخلی بر لقاح خارجی چیست؟

در لقاح داخلی شانس لقاح گامت ها بیشتر است از این رو جاندار برای یک تولید مثل موفق انرژی کمتری هدر می دهد.

چرا حتی در لقاح داخلی تعداد گامت های نر بسیار بیشتر از گامت های ماده است؟
زیرا در در لقاح داخلی نیز تنها تعداد معدودی گامت نر توانایی رسیدن به گامت ماده و لقاح را دادند. لازم به ذکر است این امر سبب می شود لقاح گامت های معیوب کاهش پیدا کند.

فکر کنید
گامت های نر و ماده در حیوانات تخم گذار و بچه زا با یکدیگر متفاوتند.
چرا در بسیاری از تخم گذاران ، گامت های ماده بسیار بزرگ تر از گامت های نر است؟
گامت های نر کوچک، زیاد و متحرک هستند. ولی گامت ماده بزرگ ، کم و غیرمتحرک است. گامت ماده در حیوانات تخم گذاردرشت تر بوده و ذخایر فراوان غذایی دارد و نیز پوسته های حفاظتی ضخیم تری دارد.

حیوانات بچه زا چه فرمت هایی بر حیوانات تخم گذار دارند؟
مراقبت از زاده ها در حیوانات بچه زا از اطمینان بیشتری برخوردار است. در حالی که در تخم گذاری باید تعداد زیادی فرزند پرورش داد تا شاید یکی از آن ها به سن بلوغ و تولید مثل برسند.

سؤال ازمتن
۱ – انواع روشهای تولید مثل را نام ببرید.
تولید مثل غیرجنسی و تولید مثل جنسی

۲ – نحوه تولید مثل غیرجنسی چگونه است؟
در این روش، کار تولید مثل بوسیله یک فرد صورت می گیرد. در این نوع تولید مثل ، وقتی جاندار به مرحله ی معینی از رشد برسد می تواند تکثیر یابد و افراد جدیدی را بوجود آورد. می گیرد.
غیرجنسی – هاگ

۵ – گامت چیست؟
گامت یا سلول جنسی ، یک

۳ – از راه های تولید مثل قطعه قطعه شدن را توضیح دهید.
در برخی گیاهان و جانوران انشعاب های جدید از گیاه یا جانور قبلی جدا می شود که هر کدام از آن ها می تواند به جاندار تازه ای مبدل شود.

۴ – هاگ زایی نوعی تولید مثل ……… است که به کمک ……… صورتسلول ویژه برای تولید مثل است که برای تولید جاندار جدید باید با گامت دیگری از جنس مخالف همان نوع جاندار ترکیب شود.

۶ – لقاح چیست؟
ترکیب سلول های جنسی نر و ماده را لقاح می گویند که حاصل آن سلول تخم است.

۷ – «گل ها نر – ماده هستند» یعنی چه ؟
یعنی هم پرچم و هم مادگی دارند.

۸ – اصطلاح گرده افشانی را تعریف کنید.
گرده افشانی عبارت است از پراکنده شدن دانه های گرده به منظور قرارگرفتن روی کلاله ی مادگی.

۹ – اسپرم ها مراحل نهایی رشد خود را در کجا طی می کنند؟
در مجاری پیچیده ای که در کنار بیضه قراردارد

۱۰ – هر تخمدان دارای ………. سلول مولد تخمک است که اولین مراحل تبدیل شدن به تخمک را در ………. طی کرده اند.
تعداد زیادی – دوران جنینی

رشد : انسان در طول زندگی خود مراحل مختلفی را از جنین تا پیری می گذراند بر خلاف گیاهان که در تمامی عمر خود رشد می کنند، فقط در محدوده زمانی خاص این توانایی را دارد.رشد به معنی افزایش تعداد سلول ها یا افزایش غیرقابل برگشت ابعاد آن هاست. آهنگ رشد انسان درابتدای دوران جنین بسیار سریع است ولی بتدریج کاهش می یابد. این کاهش در سال های نوزادی و کودکی ادامه می یابد ولی در دوران بلوغ مجدداً شدت می گیرد و سپس در جوانی پایان می پذیرد. البته تکثیر برخی سول ها به منظور ترمیم و جایگزینی سلول های از دست رفته ، همواره ادامه خواهد داشت.

بلوغ :

بلوغ یک واژه عمومی است که در موارد مختلفی کاربرد دارد اما به عنوان رویداد مهمی که در مراحل رشد انسان پیش می آید. به صورت های مختلفی تعبیر شده است. معمولاً مجموعه ی تغییرات بدنی و روانی که بین دوران های کودکی ونوجوانی پیش می آید و گاه تا دوران جوانی ادامه می یابد، بلوغ نامیده می شود. دوران نوجوانی حدفاصل کودکی و جوانی است و دوره ی انتقال به بزرگسالی محسوب می شود . در این دوره به دلیل رخ دادن بلوغ، تغییر و تحولات سریعی در شما پدید می آید. رشد در دوران نوجوانی ،‌با رشد سریع جسمی که در دخترها زودتر از پسر ها اتفاق می افتد. آغاز می شود و تا زمانی که جهات دیگر رشد تکمیل شود، ادامه می یابد. در حقیقت نوجوانی دورانی است که زندگی آینده ی شما مشکل جدیدتری می گیرد و پی ریزی می شود. بنابراین هر قدر دانش و آگاهی شما درباره بلوغ و نوجوانی بیشتر باشد. نگرانیها و مشکلات کمتری در این دوره خواهید داشت.

تغییرات جنسی :

در دوران بلوغ بدلیل ترشح هورمون های جنسی صفات ثانویه جنسی بوجود می آید که باعث تفاوت دو جنس محسوب می شوند.

هورمون های جنسی از غده های جنسی شامل بیضه در پسرها و تخمدان در دخترها ترشح می شود. هورمونهای جنسی مسؤول بروز علایم اصلی بلوغ جنسی یعنی ایجاد صفات ثانویه جنسی و نیز تولید گامت های نر وماده اند.
هورمون بیضه ها تستوسترون نام دارد که باعث افزایش رشد ماهیچه ها و استخوان ها می گردد. به همین دلیل بلوغ جنسی همراه با افزایش قد و وزن و قدرت عمومی بدن صورت می گیرد. بم شدن صدا، رویش موی بدن صورت از جمله صفات ثانویه جنسی در پسرها است. تخمدان ها دو نوع هورمون استروژن و پروژسترون تولید می کنند. این هورمون ها باعث افزایش رشد استخوان لگن، رشد سینه ها و رویش موی بدن می شوند که از جمله صفات ثانویه جنسی در دخترها هستند.

تغییرات عاطفی :

در دوران بلوغ، انسان از لحاظ روانی نیز دارای نیازهای ویژه ای است که باید آن را برطرف کنید تا بتوانید از ایمنی خاطر برخوردار شدید. از جمله :
الف – نیاز به قابل ارزش بودن
ب – نیاز به تصمیم گیری
در حال حاضر بر خلاف دوران کودکی خودتان باید دوباره ی بسیاری از کارها تصمیم گیری کنید و به اصطلاح مستقل باشید اما در مواردی می بینید که خانواده چنین اجازه ای را به شما نمی دهد.
در تصمیم گیری مهم تر از هر چیز شناخت دقیق قابلیت ها و توانایی های خود است اما اعتماد به نفس داشتن شما را در این زمینه کمک می کند. فراموش نکنید خانواده بهتر از دیگران می تواند در تصمیم گیری و ارزشیابی تصمیمتان به شما کمک کند.

عواطف و رفتارها :

در سنین بلوغ ،‌دچار شدن به احساسات شدید،‌امری طبیعی است. گاهی به شدت خوش گاه به شدت افسرده، ‌قسمتی از این تغییرات محصول ترشحات نامتوازن هورمون هاست که بعد از مدتی،‌خود به خود تنظیم خواهند شد، اما گاهی همه افکار ناراحت کننده ای به سراغ شما می آیند که نمی توانید یا نمی خواهید درباره ی آن ها با دیگران صحبت کنید. بعضی از افراد، با استفاده از روش هایی به نام واکنش های دفاعی با چنان افکاری مقابله کنند. برخی از این واکنشها مفید و بعضی ….اما به یاد داشته باشید که واکنش دفاعی به منزله زرهی است که تشخیص فاقد ایمنی خاطر، برای پوشاندن ضعف خود در برابر شرایط محیطی،‌یا برای جبران محرومیت ها، آن را به کار می برد. افراد قوی و دارای اعتماد به نفس کمتر به این واکنش ها نیاز دارند.

برخی از واکنش های دفاعی عبارتند از :

جایگزینی : جانشین سازی یک هدف با احتمال موفقیت زیاد به جای هدف غیرقابل دسترس
خیالبافی : فرورفتن در عالم رؤیا و فکر کردن درباره وقایعی که مایل بودم اتفاق بیفتد.
دلیل تراشی : ارائه دلیل به ظاهر قانع کننده برای عمل بدی که انجام داده ایم.
جبران نقص :‌نسبت دادن صفاتی به خود که در واقع فاقد آنها هستیم
انکار : پوشاندن مسئله یا واقعیت ناخوشایندی که می خواهیم برای دیگران آشکار شود.

فکر کنید
۱ – اصطلاح رشد را تعریف کنید؟

رشد به معنای افزایش تعداد سلول ها با افزایش غیرقابل برگشت ابعاد آنهاست.

۲ – اصطلاح بلوغ را تعریف کنید؟

مجموعه تغییرات بدنی و روحی که بین دورانهای کودکی و نوجوانی پیش می آید و گاه تا دوران جوانی ادامه می یابد ، بلوغ نامیده می شود.

۳ – کدام غدد مسؤول ترشح هورمونهای جنسی هستند؟

هورمون های جنسی از غده های جنسی شامل بیضه در پسرها و تخمدان در دخترها ترشح می شود.

۴ – تأثیر هورمون تستوسترون در جنس چیست؟

این هورمون باعث افزایش رشد ماهیچه ها و استخوان ها می گردد که افزایش قد، وزن و قدرت عمومی بدن را بدنبال دارد.

۵ – دو مورد از تغییرات عاطفی دوران بلوغ را نام ببرید؟

نیاز به قابل ارزش بودن – نیاز به تصمیم گیری

۶ – واکنش دفاعی جایگزینی را شرح دهید:

جانشین سازی یک هدف با احتمال موفقیت زیاد به جای هدف غیرقابل دسترس

۷ – چگونه ممکن است برخی از واکنش های دفاعی مفید باشند؟

واکنشهای دفاعی وسیله ای است برای برآوردن غیرمستقیم نیازها، کاستن از اضطراب و فشار را به دست آوردن حس اعتماد به نفس و امنیت روانی، واکنش های دفاعی شیوه هایی برای دفاعی شیوه هایی برای دفاع از خویشتن در مقابل اضطراب های دردناک به حساب می کنید.